Suprapubische sondage
Inhoudelijk (klik op het gewenste onderwerp):
Er zijn verschillende methoden van sonderen (vanuit de verpakking of vanuit een steriel veld, met instrumenten of met steriele handschoenen). We overlopen hieronder enkele mogelijkheden.
(bron: AP Hogeschool Antwerpen)
Het is een sonde met of zonder ballon die percutaan suprapubisch in de blaas geplaatst wordt om de urine te laten aflopen. Voor langdurige suprapubische katheters worden er steeds ballonsondes gebruikt.
Indicaties voor langdurige suprapubische sondes
-
- Chronische urineretentie (o.a. door prostaathypertrofie)
- Urethrastrictuur of problematiek
- Neurologische aandoeningen (o.a. MS patiënten)
- Uitgebreide decubitusletsels als er echt geen andere oplossing is
- Bekken of urinaire trauma’s
- Bepaalde urologische ingrepen
Doel van het verwisselen: suprapubische sonde
-
- Voorkomen van verwikkelingen door tijdig de katheter te vernieuwen (Infectie, obstructie).
- Verhelpen van een verstopping.
- Periodisch verwisselen wordt aanbevolen door de fabrikant.
Voordelen van suprapubische sonde
-
- Meer comfort
- Seksuele activiteit is mogelijk
- Geen kwetsuur van meatus en urethra
- Spontane mictie is mogelijk
- Residubepaling is mogelijk
- Minder problemen dan bij urethrale sonde
- Minder infecties:
- Bij transurethrale sonde: na 5 dagen infectieratio bij de mannen: 5/16 en bij de vrouwen: 11/18
- Bij suprapubische sonde: na 5 dagen infectieratio bij de mannen: 2/17 en bij de vrouwen: 0/15 (prospective randomized controlled trial of urethral versus suprapubic catheterization
- Techniek zeker geschikt om door verpleegkundigen te laten uitvoeren.
- Gemakkelijkere techniek dan transurethrale sondage, zeker bij de man.
- Snel herplaatsen mogelijk als sonde uitvalt, anders misschien nieuwe punctie nodig.
- Meer comfort voor hulpbehoevende patiënten die thuis zijn, moeten niet naar ziekenhuis komen.
- Goedkoper voor patiënt en RIZIV (geen transport heen en terug naar ziekenhuis voor plaatsing door specialist), minder infecties en dus minder medicatie nodig en minder hospitalisatie.
-
- Blaastumoren
- Schrompelblaas
- Zwaarlijvigheid
- Stollingsproblemen
- Lege of onvoldoende gevulde blaas
- Huidletsels suprapubisch
- Abdominale tumor met wegdrukking van blaas
1) Welke sondes gebruiken
-
- Foleysonde of Hydrogelsonde met ballon
- 100 % siliconensonde met ballon
2) Materiaal
-
- Wondverzorgingsset
- Onsteriele en steriele handschoenen
- 2 steriele spuiten van 10 ml en naald
- Flacon steriel water van 10 ml
- Niet alcoholische ontsmettingsvloeistof
- Silicone of hydrogelsonde of speciale sonde met mandrain
- Steriel glijmiddel zonder lidocaine
- Gesloten afloopsysteem voor urine of beenzak
- Bedekkend verband: splitkompres en bedekkend kompres
- Afsluitend verband: Tegaderm® of Fixomull® of een ander afsluitend verband
- Extra kleefpleister voor de zijkanten
- Bedbescherming
1) Patiëntendossier nazien
-
- nagaan of er aandachtspunten of problemen zijn met suprapubische sonde of met verwisselen ervan.
2) Patiënt voorlichten en geruststellen
3) Houding patiënt
-
- Liggend op de rug en zo mogelijk volledig plat
- Bed op werkhoogte
4) Techniek zelf
-
- Bedbeschutting onder patiënt leggen om eventueel urineverlies op te vangen,
- Handen wassen,
- Verbandset openen,
- Deppers schikken met pincet en vervolgens de aqua in het lege deel van de verbandset gieten
- Verpakking van de sonde openen en de sonde op het steriel veld klaar leggen en onmiddellijk het gesloten systeem installeren
- Glijmiddel klaar leggen op steriel veld,
- 1 spuit in veld laten vallen,
- 2e spuit naast het veld of de patiënt klaar leggen om het ballonnetje af te laten,
- Vrouwensonde voor éénmalig gebruik klaar leggen,
- Verbandmateriaal (splitcompres en verband) in veld leggen
- Onsteriele handschoenen aandoen.
5) Techniek met gewone silicone of hydrogelsonde
-
- Bedekkend verband verwijderen met niet-steriele handschoenen,
- Fistel reinigen, eveneens de sonde (ontsmetten = optie),
- Met de tweede spuit de vloeistof uit de ballon laten,
- Sonde afgeklemd verwijderen,
- Steriele handschoenen aantrekken,
- Denk aan de balloncontrole: de aqua uit de verbandset optrekken met de eerste spuit en vervolgens de ballon testen
- Steriel veld suprapubisch leggen,
- Steriel glijmiddel in fistel spuiten en wat glijmiddel op top van sonde,
- Nieuwe sonde zachtjes en steriel plaatsen in de suprapubische fistel,
- Vul de ballon met de voorgeschreven ml water. Trek de sonde zachtjes terug tot je weerstand hebt en steek ze dan terug 3 cm dieper,
- Zo is er in de blaas geen tractie door de sonde,
- De fistel opnieuw reinigen (ontsmetten = optie),
- Bedekkend verband aanbrengen en afsluitend kleefverband aanbrengen,
- Zijkant extra vastkleven. Wel opletten dat bij verbandwissel de sonde steeds naar een andere kant wordt gefixeerd om zo druknecrose te voorkomen,
- Steeds controleren of er urine afloopt.
Belangrijk: Het snel herplaatsen is noodzakelijk omdat na een aantal minuten de fistelopening kan dichtvallen. Men neemt aan dat men meestal 30 à 60 minuten tijd heeft om een nieuwe sonde te plaatsen. Als een sonde er per ongeluk uitgeraakt, is het dan ook zeer belangrijk van zo snel mogelijk een nieuwe sonde te plaatsen. Anders moet er misschien een nieuwe punctie gebeuren.
6) Aandachtspunten en observatie
Een fistel is meestal gevormd na 6 a 8 weken. De 1e vervanging gebeurt door de behandelende arts.
-
- Steeds controleren of er urine afloopt.
- Bij verbandwissel sonde steeds naar andere zijde vastkleven om druknecrose te voorkomen.
- Bij sondewissel zeker geen glijmiddel met lidocaïne gebruiken. Dit kan ritmestoornissen en bloeding veroorzaken.
- Zorgen voor een goede diurese om de blaas zo goed te spoelen. Dus indien mogelijk de patiënt veel laten drinken.
- Patiënt en familie steeds volledige uitleg geven over de suprapubische sonde:
- Hoe te verzorgen thuis ( Als het kan steriel maar zeker huishoudelijk zuiver!).
- Het doel.
- Veel drinken om de blaas goed te spoelen en zo infecties en verstoppingen te voorkomen.
- Gesloten systeem zoveel mogelijk respecteren om infecties te voorkomen.
- Steeds handen wassen voor en na manipulatie van de sonde.
- Bij verbandwissel sonde steeds op de andere zijde vastkleven om druknecrose te voorkomen.
- Steeds zorgen dat er een reserve sonde voorradig is en een medisch voorschrift aanwezig is om een dringende sondewissel te kunnen uitvoeren.
- Als de sonde uitgevallen is zo snel mogelijk een nieuwe sonde plaatsen om te voorkomen dat de fistel dicht valt.
- Rapporteren in patiëntendossier.
7) Complicaties bij vervanging
De suprapubische sonde is soms moeilijk te verwijderen doordat er zich een kraagje gevormd heeft aan de ballon. Daarom is het best voor het verwijderen van de sonde eerst de ballon te ledigen en dan terug 0,5 cc in de ballon in te
spuiten zodat er praktisch geen kans meer is op een kraagje. Als de sonde verwijderd wordt en het gaat moeizaam door dat kraagje aan de ballon, dan kan er kort een lichte bloeding optreden. Dit is maar tijdelijk.
De nieuwe sonde is geplaatst en er loopt geen urine af. Door de suprapubische sonde heeft de patiënt een lege blaas, zodat men niet altijd onmiddellijk afloop van urine heeft. Opvolgen van het urinedebiet na de patiënt te laten drinken is aangewezen. Als men zeker wil zijn dat de sonde juist zit kan men met een spuit van 50 ml, een 30 ml steriel
water zachtjes door de sonde spuiten en dan terug aanzuigen. Zit de sonde in de blaas dan krijgt men licht troebel water terug met urine vermengd.
Als het ballonnetje opgeblazen wordt en de patiënt klaagt van pijn dan ledigen we dadelijk de ballon en voeren de sonde terug wat dieper in en herhalen heel de procedure, maar nu blazen we de ballon heel langzaam op met 5 ml. Blijft de patiënt pijn hebben bij het vullen van de ballon dan verwijderen we de sonde terug en herhalen de hele procedure want de sonde zal waarschijnlijk niet in de blaas zitten. Toch altijd eerst in het patiëntendossier nakijken of de patiënt geen blaasatrofie heeft want dan kan het zijn dat de patiënt pijn heeft bij het vullen van de ballon.
De nieuwe sonde inbrengen lukt niet:
-
- Zorgen dat patiënt volledig plat ligt en opnieuw proberen.
- Eventueel met vrouwensonde voor eenmalig gebruik de fistel opzoeken en als dat lukt dadelijk de suprapubische sonde plaatsen.
- Als het niet lukt behandelende arts raadplegen en desnoods tijdelijk een transurethrale verblijfsonde plaatsen op voorschrift van behandelende geneesheer.
- Bij volgende vervanging best gebruik maken van vervangset met mandrain.
8) Frequentie van de vervanging van de suprapubische sonde
-
- Alle 4 à 8 weken bij gebruik van 100 % silicone of hydrogelsonde. Individueel te bepalen voor elke patiënt en rekening houdend met de aanbevelingen van de fabrikant betreffende de degeneratie van de materialen.
- Bij problemen als infectie en slechte afloop.
- Bij patiënten die snel problemen hebben met verstoppingen kan men best de sonde sneller vervangen en dat moet dan individueel bepaald worden.
